بررسی متغیرهای آسایش محیطی با تأکید بر ارتقای کیفیت یادگیری در فضاهای آموزشی

ویژگی‌های کالبدی مدارس ازجمله مباحث مهم در ارتقای کیفیت آموزش و یادگیری است. شرایط نامناسب محیط مدارس و عدم هماهنگی بنا با محیط اطراف لزوم توجه به مسائل آسایش محیطی را دوچندان می­نماید. پژوهش حاضر با هدف بازشناسانی معیارهای آسایش محیطی و ارائه راه­کارهایی برای ارتقای کیفی کالبد مدارس مبتنی بر بهبود یادگیری دانش­آموزان، انجام ‌شده است. روش تحقیق پیمایشی است و جامعة آماری مورد بررسی دو گروه می­باشند. گروه اول متخصصان رشته‌های معماری و روان­شناسی دانشگاه‌های تهران و گروه دوم دبیران و هنرآموزان مشغول به فعالیت در سال تحصیلی 1394-1393 در شهرستان زاهدان هستند. گروه متخصصان مورد مصاحبه قرارگرفته، طبق روش دلفی1 12 نفر بوده­اند و حجم نمونه گروه دوم 310 نفر به روش نمونه‌گیری خوشه­ای چندمرحله‌ای تعیین‌شده است. استخراج متغیرهای تأثیرگذار با استفاده از پیشینة تحقیق و مصاحبه با متخصصان صورت گرفته است. در مرحلة دوم پرسشنامه­ای بر پایة متغیرهای به­‌دست­‌آمده تهیه ‌شده و از آن برای سنجش دیدگاه دبیران استفاده گردید. آنچه از تحلیل داده‌های حاصل از پرسشنامه به دست آمد بیانگر این مطلب است که از میان عوامل تأمین‌کنندة آسایش محیطی، به ترتیب اهمیت پنج عامل شامل: استفاده از نور طبیعی، تعبیة پنجرة مناسب، کنترل دما، توجه به کیفیت هوا و کاهش آلودگی­های صوتی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت یادگیری در فضاهای آموزشی هستند. در تحقیقات پیشین اغلب به‌صورت کیفی به تأثیر نور، دما، تهویه و صوت پرداخته‌ شده است. در برخی موارد نیز تأثیر یکی از عوامل بر یادگیری مورد بررسی قرار گرفته است و معیار سنجش نمرات دانش­آموزان یا دیدگاه آن­ها بوده است؛ اما در این پژوهش تأثیر پنج عامل محیطی بر یادگیری به‌صورت کمّی و در قالب متغیر کلی آسایش محیطی مدارس بررسی شده است. در پایان توجه به هرکدام از مؤلفه‌های مؤثر در قالب راه­کارهای معماری فضاهای آموزشی در راستای ارتقای یادگیری کاربران ارائه ‌شده است.